Life and work / Leven en werk
Den Helder / Kortenhoef / Amsterdam (1920-1951)
Koo (Jacobus Antheunis) Stroo was born in Den Helder in 1920 as the son of a naval officer, Pieter Jacob Stroo (1887-1975). His mother, Grietje Catharina Dijkstra (1891-1972), was a housewife. Part of his childhood was spent with his parents and older sister Maria in Makassar in the Dutch East Indies, where his father was stationed. In 1928, his younger sister Catharina was born in Den Helder. For medical reasons his father took early retirement in 1929 and the family settled in Kortenhoef. Kortenhoef, a village in the picturesque lake district between Amsterdam and Utrecht, was very popular with artists. After completing his primary and secondary education, Koo wanted to become a painter. Because his parents insisted that he qualify for a profession, he studied architecture in Amsterdam, while also taking painting lessons in Kortenhoef with Peter van den Braken (1896-1979). Koo continued studying both architecture and painting during the German occupation, and briefly worked for a firm of architects. To escape forced employment in Germany, he regularly had to hide in marshland near Kortenhoef. Towards the end of the war, he apprenticed in Amsterdam with Piet van Wijngaerdt (1873-1964), an established painter who also provided him with a place to live after the war. Koo received a classical training in drawing and painting from Van Wijngaerdt and practiced all the traditional subjects, including portraiture, still life, landscape, copying from plaster casts and anatomy. He adopted the loose, somewhat Expressionist touch of his teacher and produced mainly Amsterdam cityscapes, portraits and depictions of the expansive countryside around Kortenhoef. Casablanca (1951-1957)
In Amsterdam in 1950, Koo met Jolanda van Santen (1924-2018), who had recently completed her teacher training in handicrafts. They both longed to leave the Netherlands and decided to travel to Morocco, the furthest destination they could afford. They were married in Amsterdam in 1951 and after traveling through France and Morocco, they settled in Casablanca, where they turned a garage into a home and studio. To afford Koo the opportunity to paint, Jolanda worked as a secretary. As an artist, Koo was fascinated by the Moroccan people, especially the heavily veiled Muslim women and the residents of Casablanca’s poor Jewish quarter. He gained permission to work in the local hospital and painted many patients, including children with yellow ointment on their heads. His style gradually became more contemporary, with simplified forms, lines and planes. Alongside his painting, he began a successful interior design studio together with two Dutch friends. Most of their work comprised designing Dutch exhibition pavilions and canteens on American army bases. After six years in Morocco, Koo began to miss cultural life and the company of fellow artists and in 1957 he and Jolanda decided it was time to leave. Rome (1957-1966)
After travelling through the Mediterranean, Koo and Jolanda settled in Rome in 1957. Koo initially continued to work with themes that had occupied him in Morocco, and his portrayals of veiled women became increasingly abstracted. To earn a living, Koo worked as an interior designer, decorator, portraitist and (macro) photographer, while Jolanda made cards from Italian ornamental paper and decorated kaleidoscopes that were sold at Metz & Co in Amsterdam. In Rome, Koo’s work became more experimental and he gradually abandoned figuration in a series of paintings and works on paper in which the paint appears to have a life of its own. These works are not, however, entirely abstract and always contain references to landscapes and other themes from nature, such as crystals or plants. Although Koo had several exhibitions during this period, he was unable to live solely from sales of his paintings. He and Jolanda had a son and a daughter during their time in Rome and when the children reached school age, they decided to return to the Netherlands. The Hague (1966-1986)
Upon moving to The Hague in 1966, Koo took up a teaching post at the American School of The Hague, an international school where over the years he was given the freedom to teach everything that interested him: painting, drawing, art history, photography, line drawing, etching, furniture making, screen printing and woodturning. Jolanda found a job as a handicrafts teacher at a primary school. After renovating their new home, Koo continued to paint in addition to teaching. The work Koo made in The Hague initially showed two different developments in tandem. The first was a series of drawings with ink and watercolour, using both pen and brush, freely improvising on shapes and structures derived from nature. Sometimes these compositions of lines, hatches and dots incorporate technological elements such as screws and drill bits. Koo had been fascinated by science and technology since childhood and the first lunar landing in 1969 made a deep impression on him. The second was a series of drawings with simple compositions of planes and lines, which are given a three-dimensional effect through shadows. Koo ultimately found his authentic artistic voice in The Hague, his own form of expression that united all aspects of his being and ability, a synthesis of his love for architecture and painting. He painted architectural spaces on small wooden panels (usually 14 x 14 cm), in which indefinable mechanical objects are placed. The works are an expression of his pessimistic view of life. The report The Limits to Growth, commissioned by the Club of Rome, was released in 1972, and Koo was convinced that humans would eventually destroy the earth by depleting its resources. On his small panels, he painted the ‘reliquaries’ of remnants of the industrial world as they might be found after the catastrophe. The spaces are bare and taut, because ‘styles’ will no longer exist in the future he envisaged. Each painting employs an impossible perspective as an additional alienating effect. In The Hague, Koo rapidly filled piles of sketchbooks with thousands of ideas for these spatial compositions and for the ‘reliquaries’ – a creative explosion that would provide him with material for decades to come. He elaborated the forms and colour combinations in separate studies in watercolours and oils, before painting the definitive compositions very thinly on panels, with brushstrokes that are hardly visible. He worked on several panels simultaneously, as each layer of paint had to dry for a considerable amount of time before another could be applied. Using a card system of numbered preliminary studies enabled him to determine which sketches, drawings and watercolours corresponded to each numbered painting. He reworked the panels many times and kept a log of his working method and the materials and colours used. Koo was always curious about new materials, techniques and cultures. While living in The Hague, he developed a great love for Arabic calligraphy and decorative arts; he learned the Arabic script and made copies of an Arab copper astrolabe and a large relief in the Alhambra. He also explored the etching technique, painted ‘impossible’ perspectives on blown eggs, and painted commissioned portraits. Koo and Jolanda Stroo remained attracted to the South and in 1977 they purchased an old farmhouse in the southwest of France, with plans to live there later. They remained in The Hague until Koo’s retirement at the end of 1985 and worked on the house in France during the school holidays. Mas de Charrou (1986-2011)
In 1986, Koo and Jolanda moved to Mas de Charrou, 120 kilometres north of Toulouse. They converted an outbuilding into a studio and now Koo was able to focus entirely on painting. He continued the themes he had developed in The Hague, but gradually increased the size of his works. The architectural spaces became simpler and the objects slowly disappeared: the compositions became empty. Some of the spaces were now landscapes, with mine shafts, manholes and empty structures. Koo created many variations of favourite compositions. He continued to paint the world as it would look after man has destroyed it: the mineshafts and manholes refer to the plundering of the earth and to excavations that will take place after the catastrophe; the structures are empty because there will be nothing left. Although Koo never exhausted the theme of the near-empty abstractions, the figurative element also began to return in works whose theme remained the approaching end of the world. Around 2000 he painted a series of fictional portraits of ‘Europeans’ with terrified facial expressions: they watch the news on television and are moved but helpless. He also created a group of subdued still lifes of indefinable objects that could have been made by man or nature. A related series depicts pieces of rusty metal and other construction materials, arranged without any depth on a flat plane. In his last working years, he produced a series of small panels with free improvisations on themes from nature that recall his work from Rome and The Hague. In his years in France, Koo garnered appreciation for his work and had numerous exhibitions in galleries in France and the Netherlands. His health deteriorated in 2005, and in 2011 he returned with Jolanda to The Hague, where he died shortly after their arrival. |
Den Helder / Kortenhoef / Amsterdam (1920-1951)
Koo (Jacobus Antheunis) Stroo wordt in 1920 in Den Helder geboren als zoon van marine-officier Pieter Jacob Stroo en huisvrouw Grietje Catharina Dijkstra. Als jong kind woont hij met zijn ouders en oudere zuster Maria enige tijd in Makassar in Nederlands-Indië, waar zijn vader is gestationeerd. In 1928 wordt in Den Helder zijn jongere zusje Catharina geboren. Om medische redenen gaat hun vader in 1929 vervroegd met pensioen en het gezin vestigt zich in Kortenhoef. Het dorp Kortenhoef ligt in het schilderachtige plassengebied tussen Amsterdam en Utrecht en is bij kunstenaars zeer geliefd. Na de lagere school en het gymnasium wil Koo schilder worden, maar eerst moet er een degelijke opleiding komen en gaat hij in Amsterdam bouwkunde studeren. Tegelijkertijd neemt hij in Kortenhoef lessen bij de kunstschilder Peter van den Braken (1896-1979). In de oorlog zet Koo zijn beide opleidingen voort en werkt hij korte tijd bij een architectenbureau. Om te ontkomen aan tewerkstelling in Duitsland moet hij zich regelmatig verstoppen in het moeras bij Kortenhoef. Tegen het einde van de oorlog gaat hij in Amsterdam in de leer bij Piet van Wijngaerdt (1873-1964), een gevestigd schilder die hem na de oorlog ook woonruimte biedt. Koo krijgt bij Van Wijngaerdt een klassieke teken- en schilderopleiding en hij beoefent alle traditionele vakken, zoals portret, stilleven, pleister, anatomie en landschap. De jonge kunstenaar hanteert de losse, enigszins expressionistische toets van zijn leermeester en begint zich toe te leggen op Amsterdamse stadsgezichten, portretten en het uitgestrekte landschap rond Kortenhoef. Casablanca (1951-1957)
Tegen 1950 ontmoet Koo in Amsterdam Jolanda van Santen (1924-2018), die kort tevoren haar opleiding tot lerares handenarbeid heeft afgerond. Beiden willen weg uit Nederland en ze besluiten naar Marokko te vertrekken – de verst gelegen bestemming die ze kunnen bekostigen. Ze trouwen en na een reis door Frankrijk en Marokko vestigen ze zich in Casablanca, waar ze een garage inrichten als woonhuis en atelier. Jolanda gaat als secretaresse werken om Koo de gelegenheid te geven te schilderen. Koo raakt als kunstenaar gefascineerd door de Marokkaanse bevolking, vooral door de zwaar gesluierde islamitische vrouwen en door de bewoners van de armoedige joodse wijk van Casablanca. Hij krijgt toestemming om in het plaatselijke ziekenhuis te werken en schildert veel patiënten, onder anderen kinderen van wie het hoofd met gele zalf is ingesmeerd. Koo’s stijl wordt gaandeweg eigentijdser: vormen worden vereenvoudigd, lijn en vlak worden belangrijk. En hij ontwikkelt een nevenactiviteit: met twee andere Nederlanders begint hij een studio voor interieurontwerp, die succesvol wordt. De kantines van Amerikaanse legerbases en Nederlandse beurspaviljoens vormen hun voornaamste werkterrein. Na verloop van tijd begint Koo in Marokko echter een cultureel leven en collega-kunstenaars te missen: het wordt tijd om te vertrekken. Rome (1957-1966)
Na een zwerftocht langs de Middellandse Zee kiezen Koo en Jolanda Stroo in 1957 Rome als nieuwe woonplaats. Koo werkt aanvankelijk verder met de thema’s uit Marokko – zijn weergaven van gesluierde vrouwen worden steeds verder geabstraheerd. Om in het levensonderhoud te voorzien, werkt hij onder andere als binnenhuisarchitect, decorateur, portrettist en (macro)fotograaf. Jolanda maakt kaarten van Italiaans sierpapier en decoreert kaleidoscopen die in Amsterdam bij Metz & Co worden verkocht. In zijn vrije werk laat Koo in Rome het object los en begint hij te experimenteren. Er ontstaan series schilderijen en werken op papier waarin de verf geheel zijn eigen weg lijkt te zijn gegaan. Toch zijn deze werken niet helemaal abstract: altijd zijn er referenties aan landschappen en andere thema’s uit de natuur, zoals kristallen en planten. Hoewel Koo in deze periode enkele tentoonstellingen heeft, lukt het niet om van het schilderen te leven. In Rome worden een zoon en een dochter geboren en wanneer die de schoolgaande leeftijd bereiken, besluiten de ouders om naar Nederland terug te keren. Den Haag (1966-1986)
In Den Haag wordt Koo leraar aan The American School of The Hague, een internationale school waar hij door de jaren heen de vrijheid krijgt om les te geven in alles wat hem interesseert: schilderen, tekenen, kunstgeschiedenis, fotografie, lijntekenen, etsen, meubelmaken, zeefdrukken en houtdraaien. Jolanda vindt een baan als lerares handenarbeid aan een lagere school. Na de eigenhandige verbouwing van een nieuw woonhuis zet Koo naast zijn betaalde baan ook zijn vrije werk weer voort. Koo’s werk vertoont in Den Haag aanvankelijk twee verschillende ontwikkelingen naast elkaar. Hij maakt series tekeningen met inkt en waterverf, pen en penseel, vrij improviserend op vormen en structuren ontleend aan de natuur. In deze composities van lijnen, arceringen en stippen verschijnen ook elementen uit de techniek, zoals schroeven en boorkopppen. Koo is vanaf zijn jeugd zeer geïnteresseerd in techniek en de eerste maanlanding in 1969 maakt diepe indruk. Naast deze improviserende tekeningen ontwikkelt zich een tweede lijn: hij gaat eenvoudige composities van strakke vlakken en lijnen tekenen, die hij met behulp van schaduwen tot ruimtes maakt. Uiteindelijk vindt Koo in Den Haag zijn artistieke weg, een eigen uitingsvorm waarin hij alle aspecten van zijn wezen en kunnen kan verenigen. Zijn liefde voor bouwkunst en die voor schilderkunst komen tot een synthese. Op kleine houten paneeltjes (meestal 14x14 cm) schildert hij architectonische ruimtes, waarin ondefinieerbare mechanische voorwerpen geplaatst zijn. De werken vormen een uitdrukking van zijn pessimistische levensvisie. In 1972 is het rapport ‘Grenzen aan de Groei’ van de Club van Rome verschenen en Koo is ervan overtuigd geraakt dat de mens de aarde door roofbouw zal vernietigen. Op zijn kleine paneeltjes schildert hij de ‘reliekschrijnen’ van overblijfselen van de industriële wereld, zoals die na de catastrofe wellicht zullen worden teruggevonden. De ruimtes zijn kaal en strak, want van enige ‘stijl’ zal in die toekomst geen sprake meer zijn. En in elk schilderij is er een onmogelijk perspectief, ingezet als een extra vervreemdend effect. In Den Haag vult Koo in hoog tempo stapels schetsboeken met duizenden ideeën voor de ruimtelijke composities en voor de ‘relikwieën’– een creatieve explosie waarop hij nog decennia zal teruggrijpen. In afzonderlijke water- en olieverfstudies worden de vormen verder bestudeerd en kleurencombinaties uitgewerkt. De uiteindelijk uitverkoren composities schildert hij heel dun op het paneel, de penseelstreek zo min mogelijk zichtbaar. Steeds heeft hij een groot aantal paneeltjes onder handen, ook om ze tussen het aanbrengen van de verflagen voldoende te kunnen laten drogen. Door middel van een kaartsysteem van genummerde voorstudies kan hij altijd nagaan welke schetsen, tekeningen en aquarellen bij welk, eveneens genummerd, schilderij horen. Hij herwerkt de paneeltjes vele malen en registreert in een logboek telkens zijn werkwijze en de gebruikte materialen en kleuren. Koo is altijd nieuwsgierig naar nieuwe materialen, technieken en culturen. Zo ontwikkelt hij in Den Haag een grote liefde voor de Arabische schrijf- en decoratiekunst; hij leert het Arabische schrift en maakt een kopie van een Arabisch koperen astrolabium en van een groot reliëf in het Alhambra. Tussendoor onderzoekt hij de etstechniek, schildert hij ‘onmogelijke’ perspectieven op uitgeblazen eieren, en voert hij ook nog altijd portretopdrachten uit. Koo en Jolanda Stroo blijven aangetrokken tot het Zuiden en in 1977 kopen zij in Zuid-West-Frankrijk een oude boerderij, met het plan daar later te gaan wonen. Het leven in Den Haag duurt tot Koo’s pensionering eind 1985; in de schoolvakanties wordt het huis in Frankrijk bewoonbaar gemaakt. Mas de Charrou (1986-2011)
In 1986 verhuizen Koo en Jolanda Stroo naar Mas de Charrou, in het Franse departement Lot. Een bijgebouw van de boerderij wordt atelier en alle aandacht kan zich nu richten op het schilderen. Koo zet de thema’s uit Den Haag voort, maar gaat geleidelijk op grotere formaten werken. De architectonische ruimtes worden simpeler en langzaamaan verdwijnen de objecten: de composities blijven leeg. Soms zijn de ruimtes nu landschappen, met mijnschachten, mangaten en lege bouwsels. Favoriete composities verschijnen in vele varianten. Nog steeds schildert Koo de wereld zoals zij eruit zal zien nadat de mens haar vernietigd heeft: de mijnschachten en mangaten verwijzen naar het leegroven van de aarde en naar opgravingen die na de catastrofe zullen plaatsvinden, bouwsels zijn leeg omdat er niets meer over zal zijn. Hoewel het thema van de vrijwel abstracte leegte nooit uitgeput raakt, keert ook het figuratieve element terug in Koo’s oeuvre. Steeds blijft het naderende einde van de wereld zijn basisthema. Rond het jaar 2000 schildert hij series fictieve portretten van ‘Europeanen’ met verschrikte gezichtsuitdrukkingen: zij kijken naar het journaal op de televisie en zijn aangedaan, maar hulpeloos. Ook ontstaat er een groep stemmige stillevens van ondefinieerbare voorwerpen, waarvan het onduidelijk is of ze door de mens of door de natuur zijn gemaakt. Een verwante serie toont stukken roestig metaal en andere constructiematerialen, zonder enige diepte gerangschikt in het platte vlak. In zijn laatste werkzame jaren ontstaat er een reeks kleine paneeltjes met vrije improvisaties op thema’s uit de natuur, die zijn werk uit Rome en Den Haag in herinnering brengen. In zijn Franse jaren vindt Koo waardering voor zijn werk en krijgt hij verschillende tentoonstellingen bij Franse en Nederlandse galeries. Vanaf 2005 gaat zijn gezondheid achteruit en in 2011 keert hij met Jolanda terug naar Den Haag, waar hij korte tijd na aankomst overlijdt. |